۩۩۩ تزکیه و تعلیم از دیدگاه اهل سنّت ۩۩۩

کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولاً مِنْکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَیُزَکِّیکُمْ وَیُعَلِّمُکُمْ الْکِتَابَ وَ ....

۩۩۩ تزکیه و تعلیم از دیدگاه اهل سنّت ۩۩۩

کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولاً مِنْکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَیُزَکِّیکُمْ وَیُعَلِّمُکُمْ الْکِتَابَ وَ ....

یازده وسیله برای تحت تأثیر قرار دادن دل افراد

بعد از حمد وثنا بر الله متعال و درود وسلام بر محمّد بن عبدالله

 وخاندان ویارانش ، باید گفت رساله ای که در حال خواندن آن

 هستید در حقیقت ترجمه رساله(11 وسیلة للتأثیر على القلوب)

 نوشته: إبراهیم بن عبد الله الدویش است که از سایت عربی

( طریق الاسلام) گرفته وبرای شما برادران وخواهران گرامیم

ترجمه نمودم امیدوارم که الله مهربان این عمل بسیار کوچک

را برای بنده ونویسنده آن اجر وثواب اخروی وبرای شما

خوانندگان عزیز گرامی مفید ومثمر ثمر قراردهد.

آمین یا رب العالمین

 

 

یازده وسیله برای

 

تحت تأثیر قرار دادن دل افراد

 


اینها تیرهای شکار دلها اند ، هدفم این است که اینها کارهای

 نیکی است که با آنها دلها نرم ومایل ، عیبها پوشیده و از

لغزشات در گذر می شوند  واین ها صفاتی اند که به سرعت

 و به طور مؤثر بر دلها اثر می گذارند ، لذا تو ای کسی که

 تیران سرعتی را دوست داری که چون آنها را رها کنی با

 آنها دلهای را شکار کنی پس بر آنها حریص باش ، وخودت

برای بهتر به هدف زدن  با نفست جهاد نما و در این باره از

 الله کمک بخواه.



 

وسیله اول : لبخند زدن:



از قدیم گفته اند : لبخند همانند نمک در غذا است ، واین سریع

 ترین تیری است که دلها را شکار می کند تؤام با اینکه این خود

 یک عبات ویک صدقه است همانگونه که درروایت ترمذی آمده

است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: لبخندت در

 چهره برادرت صدقه است.عبدالله بن حارث رضی الله عنه

می گوید: من کسی را ندیدم که از رسول الله صلی الله علیه و

آله وسلم بیشتر لبخند بزند.

 


وسیله دوم : اوّل سلام نمودن :



اول سلام نمودن تیری است که بر دل سیاهی خورده واورا شکار

 افتاده در جلویت قرار می دهد ، واین کار اگربا چهره ای باز

، شادی ، برخورد گرم و دست دادن محکم صورت گیرد قوی تر

 و بهتر خواهد بود این خود اجر وغنیمتی است زیرا بهترین افراد

 کسانی است که اول سلام می کنند.

 عمر الندی می فرماید: (من با عبدالله بن عمر رضی الله عنهما

از خانه بیرون شده وبه جائی می رفتیم در مسیر راه هیچ کسی

 را نمی دید خواه کوچک باشد ویا بزرگ مگر اینکه سلامش

 می کرد.

حسن بصری می فرماید: مصافحه ودست دادن به دوستی ومحبت

 می افزاید.

و رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم می فرماید : هیچ کار

 نیکی را حقیر نشمار حتی اگر ملاقات نمودن با برادر با چهره

باز باشد.

در موطاء امام مالک آمده که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم

 فرموده اند:، مصافحه نمایید زیرا کینه را از بین می برد به یک

 دیگر هدیه دهید تا با هم دوست میگردید وبغض کینه ها را از

بین می برد.

ابن عبد البرمی فرماید: این روایت با سندهای متعددی که همه آنها

 حسن اند روایت شده است.  

 

وسیله سوم : هدیه دادن:



این وسیله دارای اثر شگفت انگیزی است که گوش ، چشم و

 قلب را افراد را تسخیر خودش می کند، آنچه که امروزه مردم

 در مناسبتها به یکدیگرهدیه می دهندکار ستوده ومستحبی است

ولی باید یک چیز را مد نظر داشت که در آن فرد خودش را به

 سختی ومشقت نیندازد. ابراهیم الزهری (من برای پدرم هدیه ای

 آوردم پدرم به من دستور داد تا نام اقوام نزدیک وخانواده اش

را بنویسم  ومن این کار را کردم ، او گفت : فکر کن آیا کسی

هم مانده که آنرا فراموش کرده باشیم ؟من  گفتم نه ایشان

فرمودند: بله مردی داری چنین مشخصاتی هست که با من

ملاقات نمود ومرا زیبا سلام نمود برای او نیز ده دینار

بنویس.

نگاه کنید سلام زیبا در او تاثیر گذاشته و می خواهد با دادن

هدیه پاداشش را بدهد.



وسیله چهارم : سکوت و کم سخن گفتن مگر درمواقع

مناسب ومفید:



واز بلند نمودن صدا وزیاد سخن گفتن در مجالس پرهیز نما ،

 از اینکه در سخن گفتن رئیس مجلس باشی بر حذر باش وهمیشه

 با لحن نرم سخن نیک بگو.

زیرا در روایت بخاری ومسلم از رسول الله صلی الله علیه وآله

 وسلم روایت شده که ایشان فرمودند: سخن نیکو صدقه است.

سخن نیک اثر شگفت انگیزی در بدست آوردن دلها و نفوذ در

آنها را دارد، حتی با دشمنان چه جا با برادرانت وفرزندان دینت

، نگاه کنید در روایت بخاری ومسلم آمده که عایشه رضی الله

عنها، به یهودیان می گوید (مرگ و لعنت بر شما) چون آنها به

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم توهین نموده بودند ولی

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم  به عایشه رضی الله عنها

می فرماید: (آرام ای عایشه ، خداوند در تمام امور نرمی

 دوست می دارد).

 و أبو یعلى ،البزار ودیگر محدثین از انس رضی الله عنه

روایت نمودند که ایشان فرمودند: رسول الله صلی الله علیه

وآله وسلم فرمودند: خوش اخلاق باش و بسیار ساکت سوگند

به آنی که جانم در دست اوست : انسانها با چیزی بهتر از این

 دو نمی توانند خودشان را آراسته کنند. چه زیبا فرموده است

 شاعر:

قد یخزنُ الورعُ التقی لسانه …… حذر الکلام وإنه لمفوه


گاهی آدم پرهیزگار زبانش را دربند می کند...... از ترس سخن

گفتن ودر حالیکه می خواهد سخن بگوید.

 

وسیله پنجم : رعایت خوب گوش دادن و ادبیات سکوت :



سخن فردی که با تو صحبت می کند قطع نکردن رسول الله

صلی الله علیه وآله وسلم سخن کسی راکه با او صحبت می کرد

 قطع نمی کردند تا اینکه خود آن فرد سخنانش را به پایان

می رساند هرکس در این راستا با خودش جهاد کند مردم توستش

 داشته پسندش می کنند. بر عکس فردی که زیاد پر حرفی نموده

 وسخن دیگران را قطع می کند.

درباره این صفت اخلاقی عجیب از عطاء رحمه الله بشنو که

می فرماید: گاهی فردی برایم سخنی بیان می دارد ومن به آن

 طوری گوش می دهم که گویا تا بحال آن را نشنیده ام ودر

حالیکه من آن سخن را پیش از آن که این فرد متولد شود

شنیده ام.

 


وسیله ششم : ظاهر مرتب ،منظم وخوبی داشتن:

 

هدفم از ظاهر مرتب ؛ داشتن ظاهرزیبا ،لباس خوب وزدن عطر

خوش بوست در صحیح مسلم آمده که رسول الله صلی الله علیه

وآله وسلم فرموده اند : خداوند زیباست وزیبایان را دوست

می دارد.


عمر بن خطاب رضی الله عنه می فرماید : من جوان متدینی که

 لباسش تمیزوبوی خوش عطر از او به مشام می رسد دوست

می دارم. عبدالله پسر احمد بن حنبل می گوید : (من هرگز کسی

 را که به خود ، سبیلها و موهای سر وبدن خود بیشتر رسیدگی

 کند و لباسهایش پاکتر و سفیدتر از احمد بن حنبل باشد ندیده ام) .

 


وسیله هفتم : بخشش واحسان و برآورده نمودن نیازهای دیگران:



بخشش واحسان و برآورده نمودن نیازها ی دیگران تیری است که

با آن دلها شکار شده واثر شگفت انگیزبر افراد می گذارد.

 شاعر این را چنین به تصویر کشیده :

أحسن إلى الناس تستعبد قلوبهم … فطالما استعبد الإنسانَ إحسانُ


به مردم نیکی کن دلهایشان را برده می سازی... ای چه بسا

انسانها را نیکها برده نموده است.


بلکه با این کار محبت ودوستی الله متعال را نیز بدست می آوری

 زیرا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند: محبوب ترین

 فرد به نزد الله کسی است که به مردم نفع بیشتری می رساند.

و الله عزوجل می گوید : نیکی کنید خداوند نیکو کاران را دوست

 می دارد.

وچه زیبا فرموده شاعر:

إذا أنت صاحبت الرجال فکن فتى …… مملوک لکل رفیق


وکن مثل طعم الماء عذبا وباردا..على الکبد الحرى لکل صدیق


اگر با مردان همراه شدی پس نوجوانی باش.

وبرده هر یار ورفیق

 ومانند طعم ومزه آب شیرین وسردی.

 برجگرتشنه هردوست باش

تعجب است به کسی که با مالش بردگان را می خرد ولی با

 نیکیش آزادها را نمی خرد!!!

هرکس نیکیها واحساناتش منتشرشد دوستان ومددگارانش زیاد

 شد.



 

وسیله هشتم : بخشش پول ومال :



هر قلب کلید دارد، پول و مال به خصوص در این زمان کلید

قلب بسیاری از افراد است ،همانگونه که در روایت بخاری

آمده که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم می فرماید: همان

من به افرادی پول ومال می دهم ودرحالی که دیگرانی (که به

 آنها نمی دهم ) در نزد مکن محبوب تر اند (ولی به اینها

می دهم) از ترس اینکه مبادا الله آنها را سرنگون به آتش جهنم

بیندازد.

صفوان بن امیه روز فتح مکه از ترس مسلمانان فرار کرد و

 در حالی که این فرد تمام تلاشش را بپایان رسانده بود در

جلو گیری از پیشرفت اسلام ومکر وتوطئه برای به قتل رساندن

رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم ، اما با این وجود رسول الله

 صلى الله علیه وآله وسلم به او امان می دهد وی به نزد رسول

 الله صلی الله علیه وآله وسلم بازگشته واز ایشان درخواست

 می کند که دو ماه برای دخول در اسلام به اومهلت دهد،

رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم به او می گوید بلکه تا چهار

ماه آزاد بگرد، وی با رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم در

جنگ حنین وطائف در حالیکه کافر است شرکت می کند ، و

 بعد از محاصره طائف ، و در حالی که رسول الله صلى الله

علیه وآله وسلم می بیند که صفوان به درّه ای نگاه می کند که پر

 از حیوانات گوسفندان وبردگان چوپان اند

رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم  به گفت ابو وهب اینها ترا

پسند آمده ؟ او گفت : بله رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم 

 فرمودند: تمام اینها از تو .

این جا بود که صفوان گفت: بجز پیامبری کسی چنین سخاوتی

ندارد و چنین کاری را نمی کند گواهی می دهم که بجز الله دیگر

 معبود به حقی نیست ومحمد بنده و فرستاده اوست.


پیامبر محبوب صلی الله علیه وآله وسلم با این را روش و این

 برخورد عجیب توانست به دل این فرد راه پیدا کند بعد از اینکه

 کلید آنرا دانست.


پس بخیلی برای چه ؟ و این نگه داری عجیب مال نزد برخی

از مردم چرا ؟ حتی بعضیها هر گاه که اراده سخاوت ودادن مال

در راه خدا را می کنند آثار فقر برپیشانی آنها دیده می شود.

 

وسیله نهم : خوش گمان بودن نسبت به دیگران و آنها را

معذور دانستن.

 


من راهی آسان تر وبهتری از این راه برای دسترسی به دلها

 ندیده ام ، نسبت به اطرافیان خویش خوش گمان باش واز

بد گمانی نسبت به آنها قطعا بدور باش ، مبادا که چشمانت را

کمین گاه حرکات و توقفات آنها گردانده وسپس با عقلت تصرفات

 آنها را تحلیل نموده که ترا به هر سمت سوی ببرد.

به این گفته متنبی گوش ده :

 إذا ساء فعل المرءِ ساءت ظنونه ……

 وصدّق ما یعتاده من توهّم


اگر عمل فردی بد باشد وی بدگمان هم می شود...

 آنچه را که به وهم وخیالش می آید را راست و درست می داند.


خودت را عادت ده که همیشه برادرانت را معذور بدانی چه زیبا

فرموده ابن مبارک : مسلمان همیشه برادرانش را معذور می داند

 ولی منافق همیشه بدنبال لغزشات آنهاست.

وسیله دهم : اظهار دوستی ومحبت را برای دیگران:

 

 


اگر کسی را دوست داری ویا جایگاه خاصی بنزد تو دارد حتمااو

را از این جریان خبر دار کن زیرا این کار؛ تیری است که به

قلب خورد وفرد را اسیر می سازد بهمین خاطر است که رسول

 الله صلی الله علیه وآله وسلم  فرموده اند: هرگاه یکی از شما

رفیقش را دوست داشت حتما به خانه اش رفته واورا از این که

 دوستش دارد خبردارد .

این روایت در صحیح جامع الصغیر آمده و در روایتی مرسل

 چنین اضافه شده : زیرا این کار باعث باقی ماندن ودوام

پذیری بیشترالفت ودوستی می گردد .

این بشرطی است که محبت ودوستی خدائی بوده وبرای هدفی از

 اهداف دنیوی همانند رسیدن به پست مقام، رسیدن به مال ویا

باخاطر زیبائی و جمال نباشد، زیرا هربرادری و دوستی که بر

 مبنای غیر خدا بود بی بنیاد واز بین رفتنی است وباعث دشمنی

 در روز قیامت می گردد . الله مهربان می فرماید: بجز

 پرهیزگاران دیگر دوستان درروز قیامت با یکدیگردشمن اند .

همان گونه که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: (در

 روز قیامت) هر فرد با همانی است که (دردنیا) دوستش

می داشته است، لذا اعلان دوستی ومحبت از بزرگترین

راهای اثرگذاری در دلهاست .

یا جامعه پر است از دوستی،برادری واتحاد وانسجام ویا اینکه

 از پراکندگی ، درگیری و اختلاف مملؤ ولبریزاست .

 به همین خاطر بود که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم

علاقه مند بودندکه جامعه ی پر مهر ومحبّتی را تشکیل دهد

در میان مهاجرین وانصار برادری برقرار نمودند ، واین

برادری بحدی مستحکم بود که هر یک یار و برادرش را

می شناخت .


ودوستی به حدی رسیده بود که اگر در بعضی از جنگها دو

دوست به شهادت می رسیدند در یک قبرگذاشته می شدند .

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم نیز بر نشروسایل این

محبت تأکید می کردند که می شود از آنها این روایت مسلم را

بیان نمود رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: به بهشت

 نخواهید رفت تا اینکه ایمان  نیاورید وایمانتان کامل نمی گردد

تا بایکدیگر دوست نگرددی و آیا شما را به چیزی راهنمائی

 نکنم که چون آن را نجام دهید با یکدیگر دوست گردید ؟ در

 میانتان سلام را پخش نمایید.


متاسفانه ، احساسات و عواطف مردم در دو طرف مخالف

 است ، بعضی از افراد با برادران خود با احساسات و عواطف

خشک ، سفت و سخت برخورد می کنند ، ودر مقابل بعضی

 افراد روش عاطفی و احساسی نرم که به مرحله عشق، پسند

 و دلبستگی شدید با آنان می گردد بر خورد می کنند. و توازن

 در میان عقل و احساسات به شرایط و افراد بستگی داشته

ومتفاوت است ، این کاری است که در توان هر کس نیست مگر

 این که الله فضل وکرم نماید والله به هر کسی که بخواهد احسان

 ونیکی می کند.

 


وسیله یازدهم : مدارا نمودن با مردم

 


آیا فن مدارا کردن را خوب می دانی؟ وآیا تفاوت بین مدارا و

 مداهنت (سستی در دین وچاپلوسی) را می دانی ؟ ، امام بخاری

 رحمه الله در صحیح بخاری از عایشه رضی الله عنه چنین

روایت نموده است: فردی اجازه خواست تا بخانه رسول الله صلی

 الله علیه وآله وسلم داخل شود رسول الله چون او را دیدند

فرمودند که این همنشین بدی برای برادر ش هست ولی زمانی

که به نزد رسول الله نشست رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم

 با چهره باز ونحوه ی خوبی با او بر خورد نمودند و چون آن

 مرد از حضور رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم رفت عایشه

 رضی الله عنها گفت  ای رسول خدا ، شما زمانی که این فرد

 را دیدید چنین وچنان گفتید ولی زمانی که با شما نشست شما با

او باچهره باز و نحوه ی خوبی برخورد نمودید جریان از چه

 قرار است؟ ،رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: ای

عایشه تو چه وقت مرا بد زبان دیدی ؟ (اما اینکه من با این فرد

 خوب برخورد نمودم زیرا این فرد آدم بد زبانی است) وبدترین

 افراد بنزد خداوند در روز قیامت کسی است که مردم از ترس

 زبانش او رها کنند .

ابن حجر در فتح الباری می فرماید: این حدیث اصل وبنیادی

در مدارا نمودن است .

 وسپس قول قرطبی را نقل نموده که ایشان می فرمایند: تفاوت

میان مدارا ومداهنت (چاپلوسی وسستی در دین) در این  است

که مدارا به بخشش بخاطر صلاح دنیا ویا صلاح دین ودنیا

گویند واین مباح و گاهی هم مستحب است ولی مداهنت

(چاپلوسی وسستی در دین) یعنی : دین رابخاطر دنیا ترک

کردن .


لذا مدارا یعنی با فسّاق ، بدزبانان وفحّاشان نرم سخن گفتن و

 با چهره باز برخورد کردن است.

اولا: بخاطرمحفوظ ماندن از فحاشی و بد زبانی آنها.

ثانیا: شاید مدارای با آنها باعث هدایت آنها گردد بشرطی که در

زیرپا گذاشتن دین نباشد ، وفقط در مسائل دنیوی باشد، ورنه

مسأله از مدارا به مداهنت (چاپلوسی وسستی دردین ) می کشد ؟

ولی آیا بعد از این هم مدار نمودن خوب است ؟ (همانند نرمی

نمودن ، پوزش طلبیدن ، با چهره باز برخورد کردن و آن فرد

را تا جای که مصلحت شرعی است تعریف نمودن ) در طبرانی

و ابن السنی از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده

 که ایشان فرمودند: مدارای با مردم صدقه است.

ابن بطال می فرماید: با اخلاق مسلمانان مدارا نمودن یعنی اینکه

 با آنها نرم برخورد نمودن ودر گفتار با آنها خشونت بخرج

ندادن ، واین خود از قویترین اسباب دوستی ومحبت است.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد